نقش الگوهای ارتباط خانواده و جو روانی- اجتماعی کلاس درس اعتیاد به شبکه‌های اجتماعی مبتنی بر تلفن همراه دانش‌آموزان

نوع مقاله : مقاله علمی

نویسندگان

1 دانشیار گروه روانشناسی، دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی، دانشگاه سیستان و بلوچستان، ایران، زاهدان

2 دانشجوی کارشناسی ارشد گروه روانشناسی، دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی، دانشگاه سیستان و بلوچستان، ایران، زاهدان

10.22111/jeps.2020.5165

چکیده

هدف پژوهش حاضر بررسی نقش الگوهای ارتباط خانواده و جو روانی- اجتماعی کلاس در اعتیاد به شبکه‌های اجتماعی مبتنی بر تلفن همراه بود. جامعه آماری این پژوهش کلیه دانش‌آموزان پسر مقطع متوسطه دوم شهر زاهدان بودند. 244 دانش‌آموز با روش نمونه‌گیری چندمرحله‌ای انتخاب شدند. برای جمع‌آوری داده‌ها از پرسشنامه‌های الگوهای ارتباط خانواده کوئرنر و فیتز پاتریک، پرسشنامه جو روانی- اجتماعی کلاس فرایزر و پرسشنامه اعتیاد به شبکه‌های اجتماعی مبتنی بر تلفن همراه استفاده گردید. یافته‌ها نشان داد، هر دو بعد الگوهای ارتباط خانواده با اعتیاد به شبکه‌های اجتماعی رابطه منفی معنی‌دار دارند و همچنین از میان ابعاد جو روانی- اجتماعی کلاس، بعد اصطکاک و بعد رقابت با اعتیاد به شبکه‌های اجتماعی رابطه مثبت معنی‌دار و بعد همبستگی و انضباط رابطه منفی معنی‌داری داشتند. تحلیل رگرسیون گام‌به‌گام نیز نشان داد که متغیرهای، گفت‌وشنود، اصطکاک، همنوایی، رقابت و همبستگی، توانستند مجموعاً چهل‌ونه درصد واریانس اعتیاد به شبکه‌های اجتماعی را تبیین کنند؛ بنابراین با توجه به نتایج این پژوهش به خانواده‌ها می‌توان پیشنهاد کرد که هنگام تعامل با فرزندان راهبردهای مبتنی بر گفت‌وگو را اتخاذ کنند و معلمان نیز جو کلاس را به سمت همبستگی و تعامل سازنده هدایت نمایند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Role of Family Relationship Patterns and Psychosocial Atmosphere Students' Mobile Network-Based Addiction Classroom

نویسندگان [English]

  • Ali Farnam 1
  • Mehrdad Ghanbarpoor 2
1 associate professor.department of psychology. faculty of educational sciences and psychology.sistan and baluchestan.iran.zahedan.
2 master student of psychology department.faculty of educational sciences and psychology.sistan and baluchestan university.iran.zahedan.
چکیده [English]

This study aimed to investigate the role of family communication patterns and classroom psychosocial and social environment in addiction to mobile-based social networks. The current study had a statistical population including all male senior high school students in Zahedan. 244 students were selected by using a multistage sampling method. In order to collect data, Koerner and Fitzpatrick Family Communication Patterns Questionnaire, Fraser et al. Classroom Psychosocial Environment Inventory, and addiction to mobile-based social networks questionnaire were used. The results indicated that both dimensions of family communication patterns were significantly and negatively related to addiction to social networks and among the dimensions of classroom psychosocial environment, friction and competition had significant and positive relationships with addiction to social networks and cohesion and discipline had significant and negative relationships with it. The results of a stepwise regression analysis showed that conversation, friction, conformity, competition, and cohesion could explain a total of 49% of variances in addiction to social networks. Therefore, according to the findings of the present study, families can be suggested to adopt conversational strategies when interacting with their children and teachers are recommended to direct their classroom environments towards cohesion and constructive engagement.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Family Communication Patterns
  • Classroom Psychosocial Environment
  • Addiction to Mobile-Based Social Networks
1. امامی ریزی، کبری (1395). تأثیر استفاده از شبکه‌های اجتماعی مجازی بر پیشرفت تحصیلی. دوماهنامه علمی- پژوهشی راهبردهای آموزش در علوم پزشکی دانشجویان،۹ (۳)، 213-206.
2. ایمانی، ‌مهدی و شیرالی‌نیا، خدیجه (1394). نقش کارکرد و فرآیند خانواده در اعتیاد به اینترنت نوجوانان. دو فصلنامه مشاوره و روان‌درمانی خانواده، 5، 2 (پیاپی، 18)، 164-143.
3. باعزت، فرشته؛ رضاپور، صغری و معتقدی فرد، مهشاد (1395). ارائه مدل پیش‌بینی خودکارآمد پنداری تحصیلی بر اساس ابعاد الگوهای ارتباطی خانواده با نقش میانجی‌گر ویژگی‌های شخصیتی دانشآموزان. فصلنامه سلامت روان کودک، ۳ (۴)، 13-3.
4. برشان، ادیبه؛ بنی اسد، اسماء و عباسی، رضا (1391). بررسی مقایسه‌ای عملکرد خانواده در دو گروه نوجوانان دارای اعتیاد به اینترنت و نوجوانان عادی. نخستین کنگره ملی فضای مجازی و آسیب‌های اجتماعی نوپدید، تهران، وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی. [https://www.civilica.com/Paper-NOPADID01-NOPADID01_020].
5. جعفرنژاد، خدیجه؛ اسدی یونسی، محمدرضا و راستگو مقدم، میترا (1394). رابطه ابعاد الگوی ارتباطی خانواده با فراوانی و شدت تعارضات والدین ـ نوجوانان. فصلنامه خانواده پژوهی، 11(2)، 235 ـ 219.
6. حاج‌شمسایی، ‌مهدی؛ کارشکی، ‌حسین و امین‌یزدی، ‌سید‌امیر (1393). آزمون مدل نقش میانجی‌گرانه‌ی خودتنظیمی در رابطه‌ی بین جو روانی اجتماعی کلاس و ناسازگاری کلاسی دانش‌آموزان دوره‌ی راهنمایی. روان‌شناسی مدرسه، 3 (11)، 37-21.
7. حسینچاری، مسعود (1386). مقایسه خودکارآمدی ادراک شده در تعامل اجتماعی بـا همسـالان در بین گروهی از دانش آموزان دختر و پسر دوره راهنمایی، مطالعات روانشناختی، 3 (4)، 103-87.
8. خانی، حامد؛ فاضلی، حسن؛ کریمی، یوسف؛ بندک، موسی و پرگاری، نسیبه (1392). ارزیابی جو روانی- اجتماعی کلاس درس در شناسایی ساختار درونی مدرسه و ارتباط آن با خلاقیت دانش‌آموزان. ابتکار و خلاقیت در علوم انسانی،3 (2)، 38-19.
9. خواجه احمدی، معصومه؛ پولادی، شهناز و بحرینی، مسعود (1395). طراحی و روانسنجی پرسشنامه اعتیاد به شبکه‌های اجتماعی مبتنی بر موبایل. نشریه روان پرستاری، 4 (4)، 50 42.
10. خواجه، لاله وحسینچاری، مسعود (1390). بررسی رابطه اضطراب اجتماعی و جو روانی- اجتماعی کلاس با خودکارآمدی تحصیلی در دانش آموزان دوره راهنمایی. فصلنامه روانشناسی تربیتی، 20(7)، 154-131.
11. دادگران، محمد و آزاد اندیش، مریم (1392). بررسی آثار اجتماعی و فرهنگی تلفن همراه بر دانش آموزان دختر مقطع متوسطه (شهرستان اراک). فصلنامه فرهنگ ارتباطات، 3(10)، 191-149.
12. رجبی، ‌غلام‌رضا؛ چهاردولی، حجت‌اله و عطاری، یوسف‌علی (1386). بررسی رابطه‌ی عملکرد خانواده و جو روانی - اجتماعی کلاس با ناسازگاری دانش آموزان دبیرستانی شهرستان ملایر. علوم تربیتی (دانشگاه شهید چمران اهواز)، 79(14)، 128-113.
13. زارع المشیری، مریم و صابر، سوسن (1396). پیش‌بینی مهارت‌های ارتباطی بر اساس جو روانی اجتماعی کلاس و اضطراب اجتماعی در دانش آموزان دوره متوسطه. مجله مرکز تحقیقات عوامل اجتماعی مؤثر بر سلامت اجتماعی، 4 (2)، 137-127.
14. سپهری، صفورا و پاکدامن، شهلا (1389). الگوهای ارتباط خانواده و تعارضات فرزندان و والدین، مجله روش‌ها و مدل‌های روان شناختی، 1 (3)، 91-75.
15. سلیمانی، مجید؛ سعدی پور، اسماعیل و اسدزاده، حسن (1395). رابطه بین استفاده از شبکه‌های اجتماعی مجازی تلفن همراه با اهمال‌کاری تحصیلی، احساس تنهایی و سلامت روان دانش‌آموزان. فن‌آوری اطلاعات و ارتباطات در علوم تربیتی فصلنامه، 6 (4، پیاپی 24)، 144-127.
16. طاهری، رؤیا؛ زندی قشقایی، کرامت اله و هنرپروران، نازنین (1391). مقایسه رابطه ابعاد الگوهای ارتباطی خانواده و متغیر خود پنداره با سبک‌های مقابله‌ای در دانشجویان دختر و پسر مؤسسه آموزش عالی ارم شیراز. ارمغان دانش، ۱۷ (۴)، 369-359.
17. عبدی، هدی و درخشانی، سوزان (1395). رابطه الگوهای ارتباطی خانواده، اعتیاد به اینترنت و سازگاری تحصیلی دانش‌آموزان دبیرستانی شهر اهواز. فصلنامه فن‌آوری اطلاعات و ارتباطات در علوم تربیتی، 7 (2، پیاپی 26)، 57-39.
18. فرهمند، مهناز؛ خرم پور، یاسمن؛ پارساییان، زهره و ماندگاری، زهره (1393). تأثیر مؤلفه‌های نوگرایی در حمایت خویشاوندی خانواده‌های شهر یزد، فصلنامه تحقیقات فرهنگی ایران، 7 (3)، 177-149.
19. کورش نیا، مریم و لطیفیان، مرتضی (1386). بررسی روایی و پایایی ابزار تجدیدنظر شده الگوهای ارتباطات خانواده، فصلنامه خانواده پژوهشی، 3 (12)، 875 -855.
20. محمدی، اصغر و اصالت، مهدی (1396). تأثیر شبکه‌های اجتماعی بر ارتباط بین فردی دانش آموزان دختر در مقطع متوسطه اول شهر جهرم سال 95-96. فصلنامه مطالعات روانشناسی و علوم تربیتی، 3 (1)، 119-110.
21. منصوریان، مرتضی؛ صلحی، مهناز؛ ادب، زهره و لطیفی، مرضیه (1393). رابطه وابستگی به تلفن همراه با احساس تنهایی و حمایت اجتماعی در دانشجویان. مجله علوم پزشکی رازی، ۲۱ (۱۲۰)، 8-1.
22. میرشرف الدین، علی‌رضا و حسینی، سیده مریم (1396). رابطه ابعاد الگوهای ارتباطی خانواده با خودکارآمدی تحصیلی. فصلنامه مطالعات روانشناسی و علوم تربیتی، 2 (15)، 42-31.
23. میکائیلی، نیلوفر و حبیبی، یاسر (1395). طراحی و آزمون الگوی علی رابطه‌ی بین اعتیاد به اینترنت با خودتنظیمی هیجانی، حساسیت به طرد و خود افشایی برخط با میانجی‌گری اضطراب اجتماعی در دانشجویان. فرهنگ در دانشگاه اسلامی، 6 (20)، 418-395.
24. نجارپوریان، سمانه (1394). نقش الگوهای ارتباط خانواده در پیش‌بینی اعتیاد به اینترنت نوجوانان، کنفرانس بین المللی مدیریت و علوم انسانی.
[https://www.civilica.com/PdfExport-ICMHCONF01_232]
25. هدایتی، عزیز؛ زینی وند، یوسف؛ رسول‌زاده و اقدم، صمد (1395). آسیب‌شناسی شبکه‌های اجتماعی مجازی موبایل محور در زمینه تربیت دینی (موردمطالعه: دانش آموزان مقطع متوسطه شهر تبریز). مطالعات جامعه‌شناسی، 8 (31)، 45-23.
26. هزار‌جریبی، ‌جعفر و صفری‌شالی، رضا (1391). بررسی پدیده اعتیاد مجازی در بین نوجوانان و جوانان استان قم. مجله علوم اجتماعی (دانشگاه علامه طباطبائی)،0 (57)، 36-1.
27. یاوری، مریم؛ گروسی، بهشید؛ صافی‌زاده، حسین و عباس‌زاده، عباس (1394). بررسی ارتباط جو روانی- اجتماعی کلاس با پیشرفت تحصیلی از دیدگاه دانشجویان و استادان. گام‌های توسعه در آموزش پزشکی، 3 (12)، 511-504.