اثربخشی آموزش خودتعلیمی کلامی بر کارکردهای اجرایی و مهارگری شناختی دانش‌آموزان دارای اختلالات یادگیری خاص

نوع مقاله : مقاله علمی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری، گروه روانشناسی تربیتی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد اردبیل، اردبیل، ایران.

2 استاد، گروه روانشناسی، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران

3 استادیار گروه علوم تربیتی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد اردبیل، اردبیل، ایران.

4 استاد، گروه روانشناسی، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران.

چکیده

هدف از انجام پژوهش حاضر اثربخشی آموزش خودتعلیمی کلامی بر کارکردهای اجرایی و مهارگری شناختی دانش آموزان پسر دارای اختلالات یادگیری خاص بود. این پژوهش از نوع شبه آزمایشی و با طرح پیش آزمون- پس آزمون با یک گروه آزمایش و  یک گروه کنترل بود. جامعه آماری تحقیق کلیه دانش آموزان دارای اختلالات یادگیری خاص شهر تبریز در سال تحصیلی 1400-1399 بود که نمونه ای به حجم 30 نفر از دانش آموزان پسر پایه دوم به روش نمونه­گیری در دسترس و پس از کسب معیارهای ورود به مطالعه، در دو گروه 15 نفره جایگزین شدند. ابزار به کار رفته در این پژوهش، پرسشنامه مشکلات یادگیری کلورادو ویلکات و همکاران (2011)، پرسشنامه عصب شناختی کولیج (2002) و آزمون استروپ کلاسیک رایدلی (1953) بود. گروه آزمایش طی 12 جلسه 90 دقیقه ای آموزش خودتعلیمی کلامی دریافت و در این مدت گروه کنترل هیچ آموزشی دریافت نکرد. نتایج تحلیل کواریانس چندمتغیره نشان داد آموزش خودتعلیمی کلامی بر بهبود کارکردهای اجرایی و مهارگری شناختی در همه مراحل آزمون استروپ کلاسیک اثر مثبت دارد (01/0>P). با توجه به نتایج به دست آمده، به روشنی معلوم می شود که بکارگیری روش آموزش خودتعلیمی کلامی برای حل مشکلات مزبوط به کارکردهای اجرایی و مهارگری شناختی دانش آموزان  دارای اختلال یادگیری مفید و موثر است و می توان از این روش در در بین دانش آموزان بهره برد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Effectiveness of Self-instruction training on Executive Functions and Cognitive Inhibition of Students with Special Learning Disorder

نویسندگان [English]

  • Mahmood Jabarzadeh Chaharbrod 1
  • Mansoor Beyrami 2
  • Asghar Nokhestin Goldost 3
  • Tooraj HAshemi 4
1 Ph.D. Student of Educational Psychology, Department of Psychology, Islamic Azad University, Ardabil branch, Ardabil, Iran.
2 Professor, Department of Psychology, University of Tabriz, Tabriz, Iran Iran.
3 Associate Professor, Department of Educational sciences, Islamic Azad University, Ardabil Branch, Ardabil, Iran.
4 Professor, Department of Psychology, University of Tabriz, Tabriz, Iran.
چکیده [English]

The purpose of this research was to the effectiveness of self-instruction training on executive functions and cognitive inhibition of students with Special learning disorder. This was a quasi-experimental study with a pretest-posttest design with an experimental group and a control group. The statistical population of the study was all students with special learning disorders in Tabriz in the academic year 1399-1400, of which 30 samples in two homogeneous groups of second grade male students with learning disabilities, by alternative sampling method. The instruments used in this study were the Colorado Willcutt et al (2011) Learning Disabilities Questionnaire, the Coolidge Neurological Questionnaire (2002), the Computers sample Stroop Test (1953). The experimental group received self-instruction training in 12 sessions of 90 minutes and during this period the control group did not receive any training.   Data analysis using covariance analysis test of self-instruction training on improving executive functions and cognitive inhibition in all stages of sample Stroop test (P

کلیدواژه‌ها [English]

  • Cognitive inhibition
  • Executive functions
  • Self-instruction Training
  • Special Learning disorders
آبباریکی، اکرم؛ یزدانبخش، کامران و مومنی، خدامراد. (1396). اثربخشی توانبخشی شناختی رایانه ای بر کاهش نارسایی شناختی در دانش آموزان با اختلال یادگیری، فصلنامه روانشناسی افراد استثنایی، 7(26)، 157-127.
انجمن روانشناسی آمریکا. (1400). راهنمای تشخیصی و آماری اختلال های روانی DSM-5، ترجمه رضاعی، فرزین؛ علی نیلوفری، فرهاد شاملو، علی فخرایی، آتوسا فرمند. چاپ هشتم، تهران: کتاب ارجمند. ( نشر اثر اصلی 2013).
بیرامی، منصور؛ پیمان نیا، بهرام و موسوی قیه قشلاقی، الهام. (1392). مقایسه کارکردهای اجرایی در دانش‌آموزان دارای اختلال ناتوانی در ریاضی با همتایان عادی، دوفصلنامه راهبردهای شناختی در یادگیری، 1(1)، 29-15.
پورعبدل، سعید؛ صبحی قراملکی، ناصر و عباسی، مسلم. (1394). نیمرخ نارسایی شناختی، نارسایی هیجانی و اجتناب شناختی در دانش آموزان با و بدون اختلال یادگیری خاص، مجله روش ها و مدل های روانشناختی، 8(20)، 72-55.
حاجیلو، نادر و رضایی شریف، علی. (1390). بررسی ویژگیهای روانسنجی پرسشنامه مشکلات یادگیری کلورادو، مجله ناتوانی های یادگیری، 1(1)، 43-24.
خانجانی زاده، هنگامه و باقری، سحر. (1391). اثربخشی خودآموزی کلامی بر بهبود سازگاری اجتماعی دانش آموزان با ناتوانایی های یادگیری، مجله ناتوانی های یادگیری، 2(1)، 52-43.
خدادادی، مجتبی؛ مشهدی، علی و امانی، حسین (1393). نرم‌افزار استروپ ساده. تهران: موسسه تحقیقات علوم رفتاری‌- شناختی سینا.
شریفی، علی؛ علیزاده، حمید، غباری بناب، باقر و فرخی، نورعلی. (1398). مقایسه نیمرخ کارکردهای اجرایی کودکان با نارسایی‌توجه/ بیش‌فعالی و کودکان با اختلال یادگیری ویژه در مقایسه با کودکان عادی: با تأکید بر عدم همبودی بین دو اختلال، مجله توانمندسازی کودکان استثنائی، 10(1)، 44-28.
شیخ الاسلامی، علی، بشیرگنبدی، سپیده، سیداسماعیلی قمی، نسترن. (1399). اثربخشی آموزش مهارت‌های خودآموزی کلامی بر اضطراب اجتماعی (ترس از ارزیابی منفی، اجتناب اجتماعی و اندوه در موقعیتهای جدید، اجتناب اجتماعی و اندوه عمومی) دانش‌آموزان کمرو. مجله مطالعات روانشناسی تربیتی دانشگاه سیستان و بلوچستان، 17(37)، 99-120
صبحی قراملکی، ناصر. (1395). اثربخشی آموزش به روش خودآموزی کلامی بر بهبود پردازش هیجانی و مهارت اجتماعی دانش‌آموزان مبتلا به اختلال یادگیری خاص. ناتوانی های یادگیری. 5(3)، 88-71.
صمیمی، زبیر؛ حسنی، جعفر؛ کرد تمینی، مسلم؛ افزون، جواد.  (1394). اثربخشی آموزش حافظه کاری هیجانی بر توانایی مهارگری شناختی و عاطفی نوجوانان مبتلا به اختلال استرس پس از سانحه. فصلنامه سلامت روان کودک. ۲ (۳)، ۳۷-21.
علی پور، فرشید؛ نجاتی، وحید؛ دهرویه، شهربانو؛ مرادعلیان، فاطمه؛ بداقی، الهه. (1399). تنظیم شناختی هیجان و مشکلات رفتاری در کودکان ۷ تا ۱۲ سال با نارسایی ویژه در یادگیری ریاضی، خواندن و نوشتن. فصلنامه کودکان استثنایی. ۲۰ (1)، ۹۸-۸۷.
علیزاده، حمید و زاهدی پور، مهدی. (1383). کارکردهای اجرایی در کودکان با و بدون اختلال هماهنگی رشدی، تازه های علوم شناختی، 6(3)، 56-49.
غریبی، حسن؛ قلی زاده، زلیخا و حکمتی، عیسی. (1394). اثربخشی آموزش خود تعلیمی کلامی بر بهبود کارکردهای شناختی کودکان مبتلا به نقص توجه ـ بیش‌فعالی، فصلنامه عصب روانشناسی، 1(3)، 37-21.
قلی پور کویچ، صالح؛ لیوارجانی، شعله؛ حسینی نسب، داود. (1398). اثربخشی آموزش خودتعلیمی کلامی بر علایم نقص توجه/بیش فعالی و تعلل ورزی تحصیلی نوجوانان مبتلا به اختلال نقص توجه/بیش فعالی. فصلنامه طب توانبخشی 8(3)، 110-100.
کرک، ساموئل.ای؛ گالاکر، جیمز.جی. (1387). آموزش و پرورش کودکان استثنایی. ترجمه مجتبی جوادیان، چاپ پنجم، مشهد: انتشارات به نشر، آستان قدس رضوی.
کرین، ویلیام کریستوفر. (2000). نظریه‌های رشد (مفاهیم و کاربردها)، ترجمه غلامرضا خویی نژاد و علیرضا رجایی (1398)، چاپ دوم، تهران: رشد.
لوریا، ا.ر. (1391). زبان و شناخت، ترجمه حبیب اله قاسم زاده، تهران: انتشارات فرهنگان.
مرادی، محمدرضا؛ کیانی، محبوبه. (1399). اثربخشی تمرین‌های عملی عصب روانشناختی بر بهبود کارکردهای اجرایی و دامنه توجه دانش‌آموزان با اختلال یادگیری خواندن. فصلنامه علمی ـ پژوهشی عصب روانشناسی، 6(4)، 58-43.
مهمانپذیر، مهناز؛ فرخی، نورعلی. (1400). مقایسه‌ی کارکردهای اجرایی، تنظیم هیجانی و حافظه‌ی کاری در دانش‌آموزان با و بدون اضطراب. مجله مطالعات روانشناسی تربیتی دانشگاه سیستان و بلوچستان، 18(44)، 1-19.
نریمانی، محمد؛ ابوالقاسمی، عباس و ایل بیگی قلعه نی، رضا. (1396). اثربخشی آموزش خودتعلیمی کلامی بر کارکردهای اجرایی و هماهنگی دیداری حرکتی کودکان مبتلا به اختلال خواندن، مجله ناتوانی های یادگیری، 7(2)، 93-72.
هاردمن، مایکل ام؛ درو، کلیفورد جی؛ اگن، ام.ونیستون. (1397). روان شناسی و آموزش کودکان استثنایی در «جامعه، مدرسه و خانواده»، ترجمه حمید علیزاده، فریبا یادگاری، کامران گنجی، مجید یوسفی‌لویه، چاپ ششم، تهران: نشر دانژه. ( نشر اثر اصلی 2002).
هاشمی، تورج؛ اقبالی، علی و محمودعلیلو، مجید. (1388). تأثیر خودآموزی کلامی بر بهبود سازگاری اجتماعی کودکان مبتلا به اختلال سلوک، مجله روانشناسی بالینی، 1(2)، 36-29.
هاشمی، تورج؛ بیرامی، منصور؛ اقبالی، علی، واحدی حسین؛ رضایی، رسول. (1388). تأثیر خودآموزی کلامی ‌بر بهبود نشانه‌های مرضی کودکان مبتلا به اختلال نافرمانی مقابله‌ای. فصلنامه کودکان استثنایی. ۹ (۳) ،۲۱۰-۲۰۳.
هالاهان و کافمن (2003). کودکان استثنایی -مقدمه ای بر آموزش‌های ویژه، ترجمه مجتبی جوادیان (1387). تهران: انتشارات آستان قدس رضوی.
هاوتون، کیت؛ کرک، جوان؛ سالکووس کیس، پال و کلارک، دیوید میلر. (1398). رفتاردرمانی شناختی: راهنمای کاربردی در درمان اختلال های روانی(جلد1)، ترجمه حبیب الله قاسم زاده، تهران: کتاب ارجمند. ( نشر اثر اصلی 1989).
هرندی، ویدا؛ سلطانی، امان الله؛ منتظری، علیرضا و زین الدینی، زهرا. (1399). نقش کارکردهای اجرایی در عملکرد خواندن کودکان دارای اختلال یادگیری ویژه از نوع نارساخوانی، مجله مطالعات ناتوانی، 10(158)، 138-124.
Afeli, S. A. (2019). Academic accommodation strategies for pharmacy students with Specific learning disorder: What else can be done? Currents in Pharmacy Teaching and Learning. 11(8), 751-756.
Anyichie, A, C., & Onyedike, C.O. (2012). Effects of self-instructional learning strategy on secondary schools   students’ academic achievement in solving mathematical word problems in Nigeria. African,  Research review, An International Multidisciplinary Journal, Ethiopia, 6 (4), 302-323.
Barkley RA. (1998).Attention-deficit hyperactive disorder: A handbook for diagnosis and treatment. 2nd ed. New York: Guilford.
Barkley, R. A. (2003). Issues in the diagnosis of attention-deficit hyperactivity disorder in children. Journal of Brain and Development, 25(2), 77-83.
Chacko D, Karunakaran V, Rajan JC. (2021). Validation of an Ultrashort Screening Tool for Specific Learning Disorder Among School-Going Children. Indian J Psychol Med.;43(5):399–402.
 Chu FW,  Marle K,  Hoarda MK,  Nugent L,  Scofield JE & Gearya DC. (2019).  Preschool deficits in cardinal knowledge and executive function contribute to longer-term mathematical learning disability, Journal of Experimental Child Psychology, 188, 104-124.
Chutko, L.S., Surushkina, S.Y., Yakovenko, E.A., Anisimova, T.I.,  Didur, M. D. & Chekalova, S. A.(2022). Impairments to Executive Functions in Children with Dyslexia. Neurosci Behav Physi 52, 1–7.
Coolidge, F. (2002). The coolidge personality and neuropsychological Inventory for children:The CPNI. colorado: university of colorado at Colorado springs.
Cornoldi, C., Di Caprio, R., De Francesco, G., & Toffalini, E. (2019). The discrepancy between verbal and visuoperceptual IQ in children with a specific learning disorder: An analysis of 1624 cases. Research in Developmental Disabilities, 87, 64–72. https://doi.org/10.1016/j.ridd.2019.02.002.
Diamond A. (2013). Executive functions. Annu Rev Psychol. 64:135.
Dias, N.M., Pereira, A.P.P., Seabra, A.G. (2022). Executive Functions in the Prediction of Academic Performance in Elementary Education, School and Developmental Psychology, 38, 1-11.
Faber, G. (2006). The effects of visualizing and verbalizing methods in remedial spelling training: individual changes in dyslexic student spelling test performance. International Journal of Special Education 21(3), 85-95
Feeney, D.M. (2022). Positive Self-Talk: An Emerging Learning Strategy for Students With Learning Disabilities. Intervention in School and Clinic, 57(3),189-193.
Freilich, R. & Shechtman, Z. (2010). The contribution of art therapy to the social, emotional, and academic adjustment of children with learning disabilities. The Arts in Psychotherapy, 37, 97-105.
Frick, P. J., Cornell, A. H., Bodin, S. D., Dane, H. E. & Barry, C. T. (2003). "Callousunemotional trains and developmental pathways to severeconduct problems". Developmental psychology, 39, 226-260.
Gabriely R,  Tarrasch R, Velicki M, Ovadia-Blechman Z. (2020). The influence of mindfulness meditation on inattention and physiological markers of stress on students with learning disabilities and/or attention deficit hyperactivity disorder, Research in Developmental Disabilities, 100, 103-130.
Gathercole, S. E., Alloway, T. P., Willis, c., Adams, A. M. (2006). Working Memory in Children with Reading Disabilities. Journal of Experinental Child Psychology, 93, 265-270.
Glozman, J. (2015). Developmental Neuropsychology: Learning disabilities and remediation. The open behavioral science journal, (Suppl 1-M1) 12.
Kirk, S. A., Gallagher, J. J., Anastasiow, N. J., & Coleman, M. R. (2006). Educating exceptional children. Boston. Houghton Mifflin
Krause, T. H. (2015). Pinpointing the Deficit in Executive Functions in Adolescents With Dyslexia performing the Wisconsin Card Sorting Test. J Learn Disabil.47(3), 208-223
Linley , P . A & joseph , S .(2009). Positive psychology in practice. Hoboken, New Jersey: John wiley &sons , Inc .
Lipka, O., Sarid, M., Aharoni Zorach, I., Bufman, A., Hagag, A. A. & Peretz, H. (2020) Adjustment to higher education: A comparison of students with and without disabilities. Front. Psychol, 11, 1-11.
Locascio,G., Mahone, E.M., Eason, S.H., & Cutting, L.E. (2010). Executive dysfunction among children with reading  comprehension deficits. Journal of Learning Disability, 1 14.
MacLeod, C. M. (2005). The Stroop task in cognitive research. Cognitive methods and their application to clinical research, (pp. 17-40). Washington, DC, US: American Psychological Association, ix, 289 pp.
Meichenbaum, D. (1970). Cognitive-behavior modification. An integrative approach. New York: Plenum Press.
Melara RD, Algom D.(2003). Driven by information: a tectonic theory of Stroop effects. Psychon Bull Rev; 110(3):422.
Miyake A, Friedman NP, Emerson MJ, Witzki AH, Howerter A. (2000). The Unity and diversity of executive functions and their contributions to complex “frontal lobe” tasks: a latent variable analysis. Cogn psycho; 41(1), 49- 100.
Moffitt TE, Arseneault L, Belsky D, Dickson N, Hancox RJ, Harrington H, Houts R, et al. (2011). A Gradient of childhood self-control predicts health, wealth, and public safety. Proc Natl Acad Sci.; 108(7):2693-2698
Naglieri, J., & Goldstein, S. J. N. Y., NY. (2014). Handbook of executive functioning. New York: Heidelberg Dordrecht London
Noushabadi, F; Adibsereshki, N; Sajedi, F; Bakhshi, E; Rostami, M. & Syakhaneh, S. (2015). Social Competence of Students with Learning Disability: Advantages of Verbal Self-Instructional Package. Iranian Rehabilitation Journal, 13,110-115
Reddy, M.K., Alku, P & Rao, K.S. (2020). Detection of Specific Language Impairment in Children Using Glottal Source Features, in Children Using Glottal Source Features, 8: 15273-15278.
Rmus M., McDougle S & Collins A.GE.(2020). The role of executive function in shaping reinforcement learning, Current Opinion in Behavioral Sciences, 38, 66-73
Seidman, L. J. (2006). Neuropsychological functioning in people with ADHD across the lifespan. Clinical Psychology Review, 26, 466-485.
Shapiro, E.S. & Cole, C.L. (1994). Behavior chang in the classroom: self-management interventions. New York: Guilford Press
Sideridis, G. D., Morgan, P., Botsas, G., Padeliadu, S., & Fuchs, D. (2006). Prediction of students with LD based on metacognition, motivation, emotions and psychopathology: A ROC analysis. Journal of Learning Disabilities, 39, 215–229.
Smith-Spark, J. H., & Fisk, J. E. (2007). Working memory functioning in developmental dyslexia. Memory, 15, 34-56.
Sofologi, M., Kougioumtzis, G.A., Efstratopoulou, M., Skoura, E., Sagia, S., Karvela, S., Salli, P.M., Makri, E., & Bonti, E. (2022). Specific Learning Disabilities and Psychosocial Difficulties in Children, Availlable: www.igi-global.com/chapter/specific-learning-disabilities-and-psychosocial-difficulties-in-children/288102.
Stanford, E & Delage, H.(2019). Complex syntax and working memory in children with specific learning difficulties, First Language, 4(4), 145-158.
Veyse, N; Habibollahi, S; Kasirloo, Y; Shayan, N; Zolghadri, P; Alizadeh, S. (2015). On the Impact of Teaching Verbal Self-instruction on the Improvement of the Emotional, Educational, and Social Adjustment in Students Afflicted with Mathematical Disorders. American Journal of Educational Research, 3(9): 1115-1121
Willcutt, E.G., Boada, R., Riddle, M.W., Chhabildas, N., DeFries, J.C., & Pennington, B.F. (2011). Colorado Learning Difficulties Questionnaire: Validation of a Parent-Report Screening Measure. Psychological Assessment, 3, 778–791.
Winsler, A; Manfra, L. & Diaz, R. M. (2007). Should I let them talk?: Private speech and task performance among preschool children with and without behavior problems. Early Childhood Research Quarterly, 22(2), 215-31.
Woodcack, S., & Jiang, H. (2012). Attrabution of the educational outcomes of students with learning disabilities in china. International journal of special education. 27 (2), 1- 14.
Xin, Y. P., Park, Y.P., Tzur, R., Si, L. (2020). The impact of a conceptual model-based mathematics computer tutor on multiplicative reasoning and problem-solving of students with learning disabilities, The Journal of Mathematical Behavior, 58, https://doi.org/10.1016/j.jmathb.2020.100762.
Yan R. (2022). Working With a Culturally and Linguistically Diverse Individual With Specific Learning Disability, Research Anthology on Physical and Intellectual Disabilities in an Inclusive Society, P.1197-1216.