اثربخشی آموزش مهارت‌های خوش‌بینی بر دلزدگی تحصیلی دانش‌آموزان با عملکرد تحصیلی ضعیف

نوع مقاله : مقاله علمی

نویسندگان

1 نویسندۀ مسئول: دانشیار روانشناسی تربیتی، گروه مشاوره، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایران

2 دکتری روانشناسی و آموزش کودکان استثنائی، گروه روانشناسی و آموزش کودکان استثنائی، دانشگاه علامه طباطبائی، تهران، ایران

چکیده

پژوهش حاضر با هدف تعیین اثربخشی آموزش مهارت‌های خوش‌بینی بر دلزدگی تحصیلی دانش‌آموزان با عملکرد تحصیلی ضعیف انجام گرفت. روش پژوهش به شیوه‌ی آزمایشی با طرح پیش‌آزمون-پس‌آزمون با گروه کنترل اجرا شد. جامعه‌ی‌ آماری پژوهش را تمامی دانش‌آموزان پسر در حال تحصیل در پایه‌ی دهم دوره‌ی متوسطه‌ی دوّم شهر اردبیل در سال‌تحصیلی 1400-1399 تشکیل ‌می‌دادند که از میان آن‌ها با استفاده از روش نمونه‌گیری تصادفی خوشه‌ای، 40 دانش‌آموز با عملکرد تحصیلی ضعیف انتخاب شده و به‌طور تصادفی در گروه آزمایش (20 نفر) و گروه کنترل (20 نفر) جایگزین شدند. شرکت‌کنندگان گروه آزمایش، 8 جلسه آموزش مهارت‌های خوش‌بینی را دریافت نمودند. برای جمع‌آوری داده‌ها از مقیاس دلزدگی تحصیلی پکران، گوئتز، تیتز و پری (2002) استفاده شد. داده‌ها با روش آماری کوواریانس تک‌متغیری مورد تجزیه‌وتحلیل قرار گرفتند. یافته‌ها نشان داد که دانش‌آموزان با عملکرد تحصیلی ضعیف گروه آزمایش نسبت به دانش‌آموزان با عملکرد تحصیلی ضعیف گروه کنترل در پس‌آزمون به‌طور معناداری، دلزدگی تحصیلی کمتری داشتند (001/0>P). بنابراین، می‌توان نتیجه گرفت که آموزش مهارت‌های خوش‌بینی بر کاهش دلزدگی تحصیلی دانش‌آموزان با عملکرد تحصیلی ضعیف اثربخش است و می‏تواند قابل کاربست توسط روانشناسان و مشاوران مدارس باشد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Effectiveness of Optimism Skills Training on Academic Boredom of Students with Poor Academic Performance

نویسندگان [English]

  • Ali Sheykholeslami 1
  • Nastaran Saied esmaeel ghomi 2
1 author. associate professor of education psychology,consulting department. mohaghegh ardabili universiti,iran
2 phd in psychology and education of exceptional children.department of psychology and education of exceptional children,allameh tabatabaei university,tehran,iran
چکیده [English]

The aim of this study was to determine the effectiveness of optimism skills training on academic boredom of students with poor academic performance. This study was applied in terms of purpose and experimental in terms of method with pre-test-post-test design with control group. The statistical population of the study consisted of all male students studying in the tenth grade of the second secondary school in Ardabil city in the academic year 2020-2021, among which 40 students poor academic performance were selected using cluster random sampling method and was replaced randomly assigned to the experimental group (n= 20) and control group (n= 20). The participants of the experimental group received 8 sessions of optimism skills training. Pekrun, Goetz, Titz & Perry Academic Boredom Scale (2002) were used to collect data. Data were analyzed using analysis of covariance. The results showed that students with poor academic performance in the experimental group had significantly less academic boredom than students with poor academic performance in the control group in the post-test (P<0/001). Therefore, it can be concluded that optimism skills training is effective in reducing academic boredom of students with poor academic performance and it can be used by school psychologists and counselors.

کلیدواژه‌ها [English]

  • optimistic skills
  • academic boredom
  • students with poor academic performance
بهرامی، فاطمه و امیری، محمد. (1399). نقش کیفیت محیط آموزشی در خودناتوان‌سازی تحصیلی با میانجی‌گری تعلّل‌ورزی تحصیلی و خوش‌بینی تحصیلی. مجله‌ی مطالعات روانشناسی تربیتی، 17(39)، 52-23.
بیان‌فر، فاطمه. (1397). اثربخشی امیددرمانی گروهی مبتنی بر رویکرد اسنایدر بر باورهای خودکارآمدی تحصیلی، سرزندگی تحصیلی و بهزیستی روان‌شناختی دانشجویان. فصلنامه‌ی رهبری و مدیریت آموزشی، 12(3)، 31-51.
پرزور، پرویز؛ بابایی، فاطمه؛ عباسی، مسلم؛ پیرانی، ذبیح و میکائیلی، اشرف. (1396). اثربخشی آموزش ذهن آگاهی با رویکرد اسلامی بر دلزدگی تحصیلی و بهزیستی مدرسه دانش‌آموزان. نشریه‌ی تدریس پژوهی، 5(4)، 1-16.
جناآبادی، حسین و رضوی، سکینه. (1392). بررسی رابطه خودکارآمدی و هوش هیجانی بر موفقیّت تحصیلی دانش‌آموزان شاهد. مجله‌ی مطالعات روانشناسی تربیتی، 10(17)، 64-51.
خرمائی، فرحناز و صالح اردستانی، سمیه. (1395). پیش‌بینی تحصیل گریزی بر اساس رویکرد یادگیری با میانجی‌گری جهت‌گیری اهداف. سوّمین همایش ملّی روانشناسی مدرسه، دانشگاه الزهرا (س)، تهران.
دلاورپور، محمدآقا و حسین‌چاری، مسعود. (1394). تبیین دلزدگی تحصیلی بر مبنای ویژگی‌های شخصیتی و راهبردهای مقابله‌ای. فصلنامه‌ی پژوهش در نظام‌های آموزشی، 9(31)، 126-91.
رسولی، آراس و امیدی، افسانه. (1398). اثربخشی آموزش مثبت اندیشی بر خودکارآمدی، تاب‌آوری و عملکرد تحصیلی دانش آموزان دختر مقطع متوسطه‌ی دوّم شهر کرمانشاه. پژوهشنامه‌ی تربیتی، 5(60)، 18-1.
زحمتکش، زینب؛ حسینی‌نسب، سیدداوود و سعادتی شامیر، ابوطالب. (1394). بررسی رابطه حافظه کاری و بهره هوشی با پیشرفت تحصیلی دانش‌آموزان دختر یک زبانه و دو زبانه دبیرستان‌های تهران. فصلنامه‌ی آموزش و ارزشیابی، 8(32)، 133-111.
سلیگمن، مارتین. (1991). خوش‌بینی آموخته شده. (ترجمه‌ی فروزنده داورپناه و میترا محمدی، 1391). تهران: رشد.
سلیگمن، مارتین. (1998). از بدبینی به خوش‌بینی. (ترجمه‌ی مهدی قراچه‌داغی، 1393). تهران: انتشارات پیکان.
شیخ‌الاسلامی، علی. (1396). اثربخشی آموزش راهبردهای یادگیری شناختی و فراشناختی بر اهمال‏کاری تحصیلی دانش‏آموزان با پیشرفت تحصیلی پایین. فصلنامه‌ی روانشناسی مدرسه، 6(3)، 74-65.
صفری، هدیه؛ جناآبادی، حسین؛ سلم‌آبادی، مجتبی و عباسی، امیر. (1394). پیش‌بینی اشتیاق تحصیلی بر اساس هوش معنوی و سرسختی روان‌شناختی. دوماهنامه‌ی راهبردهای آموزش در علوم پزشکی، 8(6)، 12-7.
قهرایی، نفیسه. (1393). بررسی اثربخشی آموزش خوش‌بینی به شیوه گروهی بر کاهش ناامیدی و سطح عملکرد تحصیلی در دانش‌آموزان پایه هفتم دختر شهر اصفهان. پایان‌نامه‌ی کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد خمینی‌شهر.
محمودعلیلو، مجید؛ موحدی، یزدان و علیزاده گوردال، جابر. (1392) تعیین رابطه‌ی حالت‌های فراشناختی، سودمندی ادراک شده و تأکیدات هدفی والدین با پیشرفت تحصیلی در دانش‌آموزان مبتلا به ناتوانی یادگیری. فصلنامه‌ی ناتوانی‌های یادگیری، 3(1)، 109-91.
نریمانی، محمد؛ محمدی، گلاویژ؛ الماسی راد، نسرین و محمدی، جهانگیر. (1396). نقش هوش اخلاقی ادراک خط در پیش‌بینی فرسودگی تحصیلی و اهمال‌کاری دانش‌آموزان. مجله‌ی روانشناسی مدرسه، 6(2)، 145-124.
یعقوبی، علی. (۱۳۹۳). پیش‌بینی علاقه اجتماعی و سلامت روان بر اساس الگوهای شخصیت، خوش‌بینی و باورهای مذهبی در کارمندان دانشگاه علامه طباطبائی، پایان‌نامه‌ی کارشناسی ارشد، دانشگاه علامه طباطبائی.
David, A.P. (2010). Examining the relationship of personality and burnout in college students: The role of academic motivation. Educational Measurement and Evaluation Review, 1, 90-104.
Goetz, T. & Frenzel, A. C. (2006). Phenomenology Langeweile [Phenomen-ology of academic boredom]. Zeitschrift fur Entwicklungspsychologie und Padagogsche Psychologie, 38(6), 149-153.
Kwon, P., Birrueta, M., Faust, E., & Brown, E.R. (2015). The Role of Hope in Preventive Interventions. Social and Personality Psychology Compass, 9(12), 696-704.
Nett, U.E., Goetz, T. & Hall, N.C. (2011). “Coping with boredom in school: An experience sampling experience”. Contemporary educational psychology, 36, 49-59.
Pekrun, R. (2006). “The control-value theory of achievement emotions: Assumptions, corollaries, and implications for educational research and practice”. Educational Psychology Review, 18(4), 315-341.
Pekrun, R. (2006). The control-value theory of achievement emotions: Assumptions, corollaries, and implications for educational research and practice. Educational Psychology Review, 18 (4), 315-341.
Pekrun, R., Goetz, T., & Perry, R.P. (2005). Achievement Emotions Questionnaire (AEQ). User’s manual. Munich, Germany: Department of Psychology, University of Munich.
Pekrun, R.., Hall, N.C., Goetz, T. & Perry, R. (2014). Boredom and academic achievement: Testing a model of reciprocal causation. Journal of Educational Psychology, 106(3), 696-710.
Sengsouliya, S., Soukhavong, S., Silavong, N., Sengsouliya, S. & Littlepage, F. (2020). An investigation on predictors of student academic engagement. European Journal of Education Studies.
Sin, N. L. & Lyubomirsky, S. (2009) Enhancing well- being and alleviating depressive symptoms with positive psychology interventions: A practice friendly meta-analysis. Journal of Clinical Psychology, 65, 467- 487.
Vanden Bos G.R. (Ed). (2007). APA dictionary of psychology. Washington, DC: American Psychological Association.
Zhang, Y., Gan, Y. & Cham, H. (2007). Perfectionism, academic burnout and engagement among Chinese college students: A structural equation modeling analysis. Personality and Individual Differences, 43(6), 1529-1540.