اثربخشی آموزش راهبردهای فراشناختی بر خودناتوان‌سازی تحصیلی و تفکر تأملی دانش‌آموزان دوره اول متوسطه

نوع مقاله : مقاله علمی

نویسنده

دانشیار گروه علوم تربیتی، دانشکده علوم تربیتی و روان‌شناسی، دانشگاه شهید مدنی آذربایجان، تبریز، ایران

چکیده

هدف پژوهش حاضر بررسی اثربخشی آموزش راهبردهای فراشناختی بر خود ناتوان­سازی تحصیلی و تفکر تأملی دانش‌آموزان دوره اول متوسطه بود.پژوهش به شیوه نیمه‌آزمایشی و از نوع طرح پیش‌آزمون- پس‌آزمون با گروه کنترل بود. جامعه آماری پژوهش حاضر کلیه دانش­آموزان دوره اول متوسطه در سال تحصیلی 98-1397 شهر تبریز بودند که تعداد آن­ها 25112 نفر بودند که از جامعه حاضر تعداد 50 نفر به روش نمونه­گیری تصادفی چندمرحله­ای انتخاب شده و در دو گروه آزمایش و کنترل (25 نفر برای هر گروه) قرار گرفتند. گروه مداخله در معرض آموزش راهبردهای فراشناختی قرار گرفتند و گروه کنترل آموزشی دریافت نکرد. برای جمع­آوری داده­ها از پرسشنامه‌های خودناتوان­سازی تحصیلی برگاس و جونز (2001) و تفکر تأملی کمبر و لیونگ (2000) استفاده شد. تجزیه‌وتحلیل داده­ها با روش آماری تحلیل کوواریانس انجام گرفت. نتایج پژوهش نشان داد که آموزش راهبردهای فراشناختی بر خودناتوان­سازی تحصیلی و تفکر تأملی دانش­آموزان تأثیر دارد و باعث افزایش تفکر تأملی و کاهش خودناتوان­سازی تحصیلی می­شود. بنابراین توجه به آموزش راهبردهای فراشناختی نقش مهمی در خودناتوان­سازی و تفکر تأملی دانش­آموزان دارد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The Effectiveness of Teaching Metacognitive Strategies on Academic Self-Disability and Reflective Thinking in High School Students

نویسنده [English]

  • Ramin Habibikaleybar
Associate Professor, Department of Educational Sciences, Faculty of Educational Sciences and Psychology, Shahid Madani University of Azerbaijan, Tabriz, Iran
چکیده [English]

The purpose of the present study was to investigate the effectiveness of teaching metacognitive strategies on academic self-efficacy and reflective thinking in high school students. The research was a quasi-experimental design with pre-test and post-test design with control group. The statistical population of the present study was all high school students in Tabriz in the academic year of 2018-2019. Fifty people were selected by random sampling and were divided into experimental and control groups (25 for each group). The intervention group was exposed to metacognitive strategies training and the control group received no training. Data were collected using Bergas and Jones (2001) Academic Disability Questionnaires and Thoughts of Camber and Leung (2000). Data were analyzed using covariance analysis. The results showed that teaching metacognitive strategies has a positive effect on students' academic self-efficacy and reflective thinking. Therefore, attention to teaching meta-cognitive strategies plays an important role in students' self-handicapping and reflective thinking.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Academic disabilities
  • reflective thinking
  • metacognitive strategies

مراجع

  1. اسبقی، مریم؛ طالبی، هوشنگ؛ عابدی، احمد؛ منشئی، غلامرضا؛ و فروغی، احمدعلی. (1396). اثربخشی آموزش برنامه شناختی رفتاری مارتین بر کاهش ناتوان‌کننده رفتارهای انگیزشی و خودناتوانی یادگیری. مجله مطالعات ناتوانی، 7(13)، 32-37.
  2. جاه­طلب­ضیابری، مهشید؛ احدی، حسن؛ و مشکبیدحقیقی، محسن. (1394). اثربخشی آموزش راهبردهای فراشناختی و خلاقیت بر خود پنداره تحصیلی. مجله روانشناسی تربیتی، 11(36)، 213-236.
  3. حیدری، محمود؛ دهقانی، محسن؛ و خداپناهی، محمدکریم. (1388). بررسی ویژگی‌های روان‌سنجی مقیاس خود ناتوان‌سازی. تحقیقات علوم رفتاری، 7(2)، 97-106.
  4. رئیسی، فاطمه؛ هاشمی­شیخ­شبانی، اسماعیل؛ و فاتحی‌زاده، مریم (1390). رابطه خود ناتوان‌سازی تحصیلی دانش آموزان با اهداف تسلط، عملکردگرا و عملکرد گریز دانش‌آموز، والدین، معلم و کلاس. مجله تازه‌های علوم شناختی، 23، 45-56.
  5. سیف، علی‌اکبر. (1396). روش­های یادگیری و مطالعه، تهران: نشردوران، چاپ نهم.
  6. کرمی، بختیار؛ الله­کرمی، آزاد؛ هاشمی، نظام. (1392). اثربخشی آموزش راهبردهای شناختی و فراشناختی بر خلاقیت، انگیزه پیشرفت و خودپنداره تحصیلی. مجله ابتکار و خلاقیت در علوم انسانی، 2(4)، 121-139.
  7. فرخی، نورعلی. (1389). اثر‏بخشی آموزش راهبردهای شناختی و فراشناختی بر درک مطلب دانش‎آموزان پسر دوم راهنمایی منطقه 11 آموزش‌وپرورش شهر تهران. مجله روانشناسی تربیتی، 6(18)، 130-154.
  8. نریمانی، محمد؛ عینی، ساناز؛ و تقوی، رامین. (1395). الگوی رفتار کلاسی و خودناتوان سازی تحصیلی در دانش‌آموزان مبتلا به ناتوانی یادگیری خاص. سلامت روان کودک، 3(3)، 3-11.
مجله مطالعات روانشناسی تربیتی
دوره 18، شماره 41
فروردین 1400
صفحه 150-135

فایل ها

اشتراک گذاری

ارجاع به این مقاله

آمار