تأثیر آموزش کاهش استرس مبتنی‌بر ذهن‌آگاهی بر سرزندگی تحصیلی، خودتنظیمی تحصیلی و ذهن‌‌آگاهی دانش‌آموزان دبیرستانی

نوع مقاله : مقاله علمی

نویسندگان

1  کارشناس ارشد روان‌شناسی تربیتی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه شهیدباهنر کرمان

2 استادیار روان‌شناسی تربیتی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه شهیدباهنر کرمان (نویسنده مسئول)

3 استادیار روان‌شناسی سلامت، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه شهیدباهنر کرمان

چکیده

 
هدف پژوهش حاضر، بررسی اثربخشی آموزش کاهش استرس مبتنی‌بر ذهن‌آگاهی بر سرزندگی تحصیلی، خودتنظیمی تحصیلی و ذهن‌‌آگاهی دانش‌‌آموزان دبیرستانی بود. روش پژوهش آزﻣﺎﻳﺸﻲ ﺑﺎ ﻃﺮح پیش‌آزﻣﻮن-ﭘﺲآزﻣﻮن ﺑا گروهﻛﻨﺘﺮل بود. جامعۀ آماری را همۀ دانش‌‌آموزان دختر دورۀ دوم متوسطۀ شهر «رابر» در استان کرمان تشکیل ‌دادند که از بین آن‌ها با استفاده از روش نمونه‌گیری خوشه‌ای تصادفی، 60 دانش‌آموز انتخاب شدند و به روش تصادفی ساده در دو گروه 30 نفری آزمایش و کنترل جایگزین شدند. گروه آزمایش به مدت هشت جلسۀ دو ساعتی آموزش کاهش استرس مبتنی‌بر ذهن‌آگاهی کابات- زین را دریافت کردند و گروه کنترل جریان عادی آموزشی و تحصیلی خود را سپری می‌کردند. هر دو گروه پرسشنامه‌های سرزندگی تحصیلی،راهبردهای یادگیری خودتنظیمی و سیاهۀ ذهن‌آگاهی را قبل و بعد از آموزش به‌عنوان پیش‌آزمون وپس‌آزمون تکمیل کردند. نتایج تحلیل داده‌‌ها با استفاده از روش تحلیل کوواریانس چندمتغیّری(مانکووا) نشان داد که آموزش کاهش استرس مبتنی‌بر ذهن‌آگاهی بر سرزندگی تحصیلی، خودتنظیمی تحصیلی و ذهن‌‌آگاهی دانش‌آموزان تأثیر معنا‌‌داری دارد؛ بنابراین می‌توان نتیجه گرفت که آموزش کاهش استرس مبتنی‌بر ذهن‌آگاهی، روشی اثربخش است و می‌تواند افزایش سرزندگی تحصیلی، خودتنظیمی تحصیلی و ذهن‌آگاهی دانش‌‌آموزان را درپی داشته باشد. یافته‌های این پژوهش با توجه به نقش ذهن‌آگاهی در کاهش آسیب‌های تحصیلی دارای مضامین کاربردی است.

 

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The effect of mindfulness-based-stress reduction (MBSR) training on academic buoyancy and academic self-regulation in high shool students

نویسندگان [English]

  • saiede tajoldini 1
  • afsane tohidi 2
  • hossein mousavinasab 3
1
2
3
چکیده [English]

The aim of the present research was to explore the effectiveness of the mindfulness – based – stress reduction (MBSR) training on academic buoyancy and academic self-regulation of students at risk of addiction. The research method was experimental of the pretest-posttest design with experimental and control groups. The statistical population was all high school girl students in the city of Rabor in Kerman province. 60 out of all the students were recruited using the multi cluster sampling method and within each cluster using the simple random sampling. The screening questionnaire of disposition toward addiction was conducted and the students were eventually placed in two experimental and control groups, 30 members in each group. The experimental group was exposed to eight two-hour sessions of Kabat-Zin’s method of mindfulness – based – stress reduction (MBSR) training. Both groups completed the academic buoyancy, the MSLQ academic self-regulation questionnaires, and the Freiburg mindfulness inventory (FMI) before and after instructions, as pre-test and post-test. The results of the covariance analysis reveal that the mindfulness-based-stress reduction (MBSR) training causes a significant change on mindfulness, academic buoyancy, and academic self-regulation of students at risk of addiction. The overall conclusion is that the mindfulness – based – stress reduction (MBSR) training is effective and has the capability of increasing girl students’ mindfulness, academic buoyancy, and academic self-regulation at risk of addiction.

کلیدواژه‌ها [English]

  • mindfulness-based-stress reduction (MBSR)
  • academic buoyancy
  • academic self-regulation

مراجع

1.آذرگون، حسن؛ کجباف، محمدباقر؛ مولوی، حسن؛ عابدی، محمدرضا. (1388). اثربخشی آموزش ذهن‌آگاهی بر کاهش نشخوار فکری و افسردگی در دانشجویان دانشگاه اصفهان. دو ماهنامۀ علمی-پژوهشی دانشگاه شاهد، 16(34)، 20-13.
2.احمدوند، زهرا؛ حیدری‌‌نسب لیلا؛ شعیری، احمد. (1391). تبیین بهزیستی روان‌شناختی بر‌اساس مؤلفه‌‌های ذهن‌‌آگاهی. فصلنامۀ علمی-پژوهشی، 1(2)، 69-60.
3.بخشی، محمود؛ آهنچیان، محمدرضا. (1392).الگوی پیش‌بینی پیشرفت تحصیلی: نقش تفکر انتقادی و راهبردهای خودتنظیمی یادگیری. مجلۀ ایرانی آموزش علوم، 13(2)، 163-153.
4.پورعبدل، سعید؛ صبحی قرامکی، ناصر؛ عباسی، مسلم. (1394). مقایسۀ اهمال‌‌کاری تحصیلی و سرزندگی تحصیلی در دانش‌آموزان با و بدون اختلال یادگیری خاص. ناتوانی‌های یادگیری، 4(3)، 38-22.
5.دهقانی، محسن؛ اسماعیلیان، نسرین؛ اکبری، فاطمه؛ حسنوند، مرجان؛ نیک‌منش، احسان. (1393). بررسی ویژگی‌‌های روان‌سنجی و ساختار عاملی پرسشنامۀ پنج‌وجهی ذهن‌آگاهی. اندیشه و رفتار، 9(33)، 88-77.
6.دهقانی‌‌زاده، محمد‌حسین؛ حسین‌چاری، مسعود. (1391). سرزندگی تحصیلی و ادراک از الگوی ارتباطی خانواده: نقش واسطه‌‌ای خودکار‌‌آمدی. مجلۀ مطالعات آموزش و یادگیری، 4(2)، 47-21.
7.شیخ‌الاسلامی،‌ علی؛ قمری کیوی، حسین؛ اشرفی‌ور جوی، صبا. (1394). تأثیر روش آموزش مبتنی‌بر ذهن‌آگاهی بر خودکنترلی دانش‌آموزان دختر. پژوهش در نظام‌های آموزشی، 9 (28)، 104-87     
8.قاسمی جوبنه، رضا؛ عرب‌زاده، مهدی؛ جلیلی نیکو، سعید؛ محمد علی‌پور، زینب؛ محسن‌زاده، فرشاد. (1394). بررسی روایی و پایایی نسخۀ فارسی فرم کوتاه پرسشنامۀ ذهن‌آگاهی فرایبورگ. مجلۀ دانشگاه علوم پزشکی رفسنجان، 14، 150-137.
9.کار، آلن. (2004/ 1385). روان‌‌شناسی مثبت علم شادمانی و نیرومندی‌های انسان. ترجمۀ حسن پاشا‌‌شریفی و جعفر نجفی زند. تهران: انتشارات رشد.
10.کاظمیان، سمیه. (1393). اثربخشی روش درمان‌‌شناختی مبتنی‌بر ذهن‌‌آگاهی بر میزان سلامت عمومی معتادان خود درمانجو. مجله علمی-‌پژوهشی پژوهش‌‌های علوم شناختی و رفتاری، 4(1، 6)، 192-181.
11.گل‌‌پور چمرکوهی، رضا؛ محمد‌‌امینی، زرار. (1391). اثربخشی کاهش استرس مبتنی‌بر بهبود ذهن‌‌آگاهی و افزایش ابراز وجود در دانش‌‌‌‌آموزان مبتلا به اضطراب امتحان. مجلۀ روان‌شناسی مدرسه، 2(3)، 100-82.
12.معصومیان، سمیرا؛ شعیری، محمدرضا؛ هاشمی، سید مسعود. (1392). تأثیر درمان کاهش استرس مبتنی‌بر ذهن‌آگاهی بر کیفیت زندگی بیماران مبتلا به کمر درد مزمن. فصلنامۀ علمی-پژوهشی بیهوشی و درد، 4(1)، 37-25.
13.نجاتی، وحید؛ ذبیح‌زاده، عباس؛ نیک‌فرجام، محمدرضا؛ نادری، زهره؛ پورنقدعلی، علی. (1391). رابطۀ بین ذهن‌آگاهی و ذهن‌خوانی از روی تصویر چشم. مجله تحقیقات علوم پزشکی زاهدان، 14(1)، 42-37.
14.نصرالهی، محمدرضا. (1389). اعتیاد: علل و عوامل زمینه‌ساز و راه‌های مقابله با آن. تهران: سایه گستر.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار