رابطة هوش هیجانی و پیشرفت تحصیلی: نقش واسطه‌ای حرمت خود و حمایت اجتماعی

نوع مقاله : مقاله علمی

نویسندگان

1 کارشناسی ارشد روانشناسی تربیتی، دانشگاه سمنان، سمنان، ایران

2 استادیار، گروه روانشناسی بالینی، دانشگاه سمنان، سمنان، ایران

3 استادیار، گروه روانشناسی تربیتی، دانشگاه سمنان، سمنان، ایران

چکیده

هدف این مطالعه، ارائه یک مدل برای نشان‌دادن رابطة هوش هیجانی با پیشرفت تحصیلی و نقش واسطه‌ای حرمت خود و حمایت اجتماعی در این رابطه بود.  جامعة پژوهش حاضر کلیة دانش‌آموزان مقطع متوسطة شهرستان خواف بودند که تعداد 360 نفر با روش نمونه‌گیری خوشه‌ای تصادفی به‌عنوان نمونة پژوهش انتخاب شدند. در این پژوهش از پرسشنامه‌های مهارت و صلاحیت هیجانی تکسیک، حرمت خود روزنبرگ و حمایت اجتماعی ادراک‌شدة چند‌بُعدی زیمت و همکاران استفاده شد. داده‌های حاصل با استفاده از ضریب همبستگی پیرسون و روشِ تحلیل مسیر مورد تحلیل قرار گرفتند. یافته‌ها نشان دادندکه هوش هیجانی، حرمت خود‌ و حمایت اجتماعی با پیشرفت تحصیلی رابطة معناداری دارند و حرمت خود و حمایت اجتماعی در رابطة بین هوش هیجانی و پیشرفت تحصیلی نقش واسطه‌ای دارند و مدل از برازش مطلوبی برخوردار بود. نتایج حاکی از اهمیت و نقش هوش هیجانی، حرمت خود و حمایت اجتماعی‌ در ارتقای پیشرفت تحصیلی است که باید مد‌نظر متخصصان و مسئولان آموزش‌و‌پرورش قرار گیرد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The Relation of Emotional Intelligence and Academic Achievement: the Mediating Role of Self-Esteem and Social Support

نویسندگان [English]

  • Emadadin Ahrari 1
  • Mahmood Najafi 2
  • Mohammad ali Mohammadifar 3
1
2
3
چکیده [English]

Background and Purpose: This study aims to present a model to show the relationship of emotional intelligence with academic achievement and the mediating role of self-esteem and social support in this relation. Research method: The study was descriptive and type of correlational. The study population were all high school students KHAF city that 360 person were selected by random cluster sampling as sample. In this study, questionnaires Txiki emotional Skills and competencies, Rosenberg Self-Esteem, Multidimensional Scale of Perceived Social Support Zimet and colleagues were used. The resulting data were analyzed by Pearson correlation coefficient and path analysis. Findings: The findings showed that emotional intelligence, self-esteem, and social support have a significant relationship with academic achievement and self-esteem and social support also have a mediating role in relationship between emotional intelligence and academic achievement. The model had a suitable fitness. Conclusion: Thus the results imply the importance and role of self-esteem, social support, and emotional intelligence in improving academic achievement that

کلیدواژه‌ها [English]

  • Emotional Intelligence
  • Self-Esteem
  • Social Support
  • academic achievement

مراجع

بخشایش، علیرضا. (1390). بررسی رابطة توکل بر خدا، عزت نفس و پیشرفت تحصیلی در دانش‌آموزان. روان شناسی و دین، 4 (2)، 79-98.
حنیفی، فریبا؛ جویباری، آتنا. (1389). بررسی رابطة هوش هیجانی و پیشرفت تحصیلی دانش‌آموزان دورة متوسطة شهر تهران. فصلنامة تحقیقات مدیریت آموزشی، 2 (1)، 44-29.
خزاعی، طیبه؛ شریف‌زاده، غلامرضا؛ اکبرنیا، مرضیه‌سادات؛ ‌پیری، مهران و ‌قنبرزاده، ناهید. (1392). ارتباط افسردگی و عزت نفس با پیشرفت تحصیلی دانش‌آموزان بیرجند در سال 1391. مراقبت‌های نوین، 10 (2)، 148-141.
برنا، محمدرضا و سواری، کریم. (1389). ارتباط ساده و چندگانة عزت نفس، احساس تنهایی و ابراز وجود با کمرویی. یافته‌های نو در روان‌شناسی، 5 (17)، 62-53.
بیابانگرد، اسماعیل. (1372). روش‌های افزایش عزت نفس در کودکان و نوجوانان. تهران: انتشارات انجمن اولیا و مربیان.
بهروزی، ناصر؛ شهنی‌ییلاق، منیجه؛ پورسید، سیدمهدی. (1391). رابطة کمالگرایی، استرس ادراک‌شده و حمایت اجتماعی با فرسودگی تحصیلی. راهبرد فرهنگ، 5 (20)، 102-83.
تابع‌بردبار، فریبا؛ رضویه، علی‌اصغر. (1383). بررسی راهبردهای رویارویی و حمایت‌های اجتماعی با پیشرفت تحصیلی در دورة نوجوانی. مطالعات تربیتی و روا‌ن‌شناسی، 17، 22- 5.
تمنایی‌فر، محمدرضا؛ لیث، حکیمه. (1394). رابطة هوش هیجانی، خودکارآمدی و حمایت اجتماعی با سازگاری دانش‌آموزان دبیرستان.‎ فصلنامة پژوهش‌های نوین روان‌شناختی (روان‌شناسی)، 10 (39)، 52-25.
جنتی، یداله؛ موسوی، سیده‌عاطفه؛ عظیمی‌لولتی، حمیده؛ فانی‌صابری، لاله؛ همتا، امیر؛ فیضی، سعید؛ قبادی، مامک. (1390). بررسی میزان هوش هیجانی و عزت نفس در دانشجویان پرستاری و مامایی دانشگاه علوم‌پزشکی مازندران در سال 1389. مجلة دانشگاه علوم‌پزشکی مازندران، 21 (1)، 261-253.
حسینی‌نسب، داوود؛ وجدان‌پرست، حسین. (1381). بررسی رابطة عزت نفس با پیشرفت تحصیلی دانشجویان علوم‌پایه و علوم‌انسانی مراکز تربیت‌معلم. نشریة دانشکده ادبیات و علوم انسانی تبریز، 45، 101-126.
خاطری، منا. (1385). عزت نفس در کودکان و نوجوانان. تعلیم‌تربیت استثنائی، 58، 72-64.
دهشیری، غلامرضا. (1385). بررسی رابطة هوش هیجانی با پیشرفت تحصیلی دانش‌آموزان. تازه‌ها و پژوهش‌های مشاوره، 5 (18)، 106-97.
رحمتی، فرنگ؛ غفاری، الهه. (1394). نقش ذهن‌آگاهی، تنظیم هیجانی و حمایت اجتماعی ادراک‌شده در پیش‏بینی‌ پیشرفت تحصیلی دانش‏آموزان دختر پایة دوم متوسطه. فصلنامة پژوهش‌های نوین روا‌ن‌شناختی، 10 (40)، 72-49.
رستمی، رضا؛ شاه‌محمدی، خدیجه؛ قائدی، غلامحسین؛ بشارت، محمدعلی؛ اکبری‌ زردخانه، سعید؛ نصرت‌آبادی، مسعود. (1389). رابطة خودکارآمدی با هوش هیجانی و حمایت اجتماعی ادراک‌شده در دانشجویان دانشگاه تهران.‎ افق دانش، 16 (3)، 54-46.
رهنما، اکبر؛ عبدالملکی، جمال. (1388). بررسی رابطة بین هوش هیجانی و خلاقیت با پیشرفت تحصیلی در دانشجویان دانشگاه شاهد. اندیشه‌های نوین تربیتی، دانشکدة علوم‌تربیتی و روان‌شناسی الزهرا‌، 2 (5)، 78‌–‌55.‌
سپهریان‌آذر، فیروزه. (1392). رابطة هوش هیجانی، شیوه‌های مقابله با استرس و هوش عمومی با پیشرفت تحصیلی دانش‌آموزان پیش‌دانشگاهی. دوفصلنامة روان‌شناسی بالینی و شخصیت، 20 (9)، 32-23.
شکری، امید؛ ‏فراهانی، محمدنقی؛ کرمی‌نوری، رضا؛ مرادی، علیرضا. (1391). حمایت اجتماعی ادراک‌شده و تنیدگی تحصیلی: نقش تفاوت‌های جنسی و فرهنگی. روان‌شناسی تحولی: روان‌شناسان ایرانی، 9 (34)، 156-143.
شوماخر،آر. ای؛ لومکس، آر. جی. (1388). مقدمه‌ایبرمدل‌سازیمعادلةساختاری (ترجمۀ وحید قاسمی). تهران: جامعه‌شناسان. ( تاریخ انتشار به زبان اصلی 2004).
صفاری‌نیا، مجید؛ هزاره‌ای، داوود. (1387). ‌بررسی و مقایسة سازگاری تحصیلی دانشجویان سال اول تا چهارم دانشگاه و رابطة آن با حمایت اجتماعی خانواده و دوستان. فصلنامة روان‌شناسی تربیتی، 4 (13)، 14-1.
طهرانی، طیبه حسن؛ کرمی‌کبیر، ناهید؛ چراغی، فاطمه؛ بکائیان، مهدی؛ یعقوبی، یاسمن. (1391). بررسی ارتباط هوش هیجانی با سلامت روان و پیشرفت تحصیلی در دانشجویان پرستاری دانشکدة نیشابور. مجلة علمی دانشکدة پرستاری و مامایی همدان، 20 (3)، 42-35.
قاسم‌نژاد، سیده‌منیره؛ برخورداری، معصومه؛ رستم‌بیگی، پریسا. (1390). وضعیت هوش هیجانی و ارتباط آن با عزت نفس در دانشجویان دانشکدة پرستاری و مامایی شرق گیلان. فصلنامة دنا، 6 (1و2)، 55-45.
کمالی، صدیقه؛ جعفری، الهام؛ فتحی، افسانه. (1388). همبستگی عزت نفس با پیشرفت تحصیلی در دانشجویان دانشکدة پرستاری و مامایی زنجان. مجلة توسعة آموزش در علوم‌پزشکی، 2 (2)، 24-17.
گلشاهی، طاهره؛ مرادی، اعظم؛ مباشری، محمود؛ میرزائیان، راضیه؛ یوسفی، زهرا. (1393). بررسی تأثیر حمایت اجتماعی و نگرش مذهبی بر رضایت از زندگی سالمندان شهرستان بروجن. مجلة تحقیقات بالینی در علوم پیراپزشکی، 3 (1)، 55-47.
لطفی‌عظیمی، افسانه. (1385). رابطة هوش هیجانی و پیشرفت تحصیلی. فصلنامة اندیشه و رفتار روان‌شناسی بالینی، 1 (2)، 82-76.
مال‌احمدی، احسان. (1389).  الگوی علّی روابط بین سبک‌های فرزند‌پروری ادراک‌شده، اهداف پیشرفت، خود کارآمدی تحصیلی و پیشرفت تحصیلی در دانشجویان. پایان‌نامة کارشناسی ارشد، دانشگاه تهران.
میکائیلی، نیلوفر؛ مختارپورحبشی، الهام؛ میسمی، سهیلا. (1391). نقش حمایت اجتماعی ادراک‌شده، راهبرد‌های مقابله و تاب‌آوری در پیش‌بینی کیفیت زندگی بیماران مبتلا به مولتیپل اسکلروزیس. یافته‌های نو در روان‌شناسی، 7 (23)، 17-5.
نجفی، محمود؛ دهشیری، غلامرضا؛ شیخی، منصوره؛ دبیری، سولماز. (1390). نقش حرمت خود و مؤلفه‌های تنهایی در پیش‌بینی پیشرفت تحصیلی. فصلنامة روان‌شناسی تربیتی، 22 (7)، 171-155.
نجمی، سیدبدرالدین؛ فیضی، آوات. (1390). بررسی رابطة ساختاری کارکرد خانواده و عزت نفس با پیشرفت تحصیلی در دختران دبیرستانی. فصلنامة پژوهش‌های نوین روان‌شناختی،6 (22)، 126-103.
هراتیان، عباسعلی؛ احمدی، محمدرضا. (1391). رابطة حرمت خود بر همدلی نوجوانان. روان‌شناسی و دین، 5 (1)، 164-133.
هومن، حیدرعلی. (1384). مدل‌یابیمعادلاتساختاریباکاربردنرم‌افزارلیزرل. تهران: سمت
 
Abbas, I., & Haq, J. (2011). A Relationship between Emotional Intelligence and Self Esteem: study in universities of Pakistan. Arts and Design Studies, 1, 10-15.
Ahmad, I; Zeb, A; Ullah, S; Ali, A. (2013).  Relationship between Self-Esteem and Academic Achievements of Students: A Case of Government Secondary Schools in District Swabi, KPK, Pakistan. International journal of social sciences and education, 3(2), 361-369.
Aryana, M. (2010). Relationship between self-esteem and academic achievement amongst pre-university students. Journal of applied sciences, 10(20), 2474-2477.
Bar-On, R. (2006). The Bar-On model of emotional-social intelligence (ESI). Psicothema, 18, 13-25.
Baumeister, R. F; Campbell, J. D; Krueger, J. I; Vohs, K. D. (2003). Does High Self-Esteem Cause Better Performance, Interpersonal Success, Happiness, or Healthier Lifestyles? Psychological science in the public interest, 4(1), 1-44.
Berghe, L. V. D; Soenens, B; Vansteenkiste, M; Alterman, N; Cardon, G; Tallir, I. B; Haerens, L. (2013). Observed need-supportive and need- thwarting teaching behavior in physical education: do teachers' motivational orientations matter?. Psychology of Sport and Exercise, 14, 650- 661.
Breckler, S. J. (1990). Applications of covariance structure modeling in psychology: Cause for concern?. Psychological bulletin, 107(2), 260-273.
Bibi, S; Saqlain, S; Mussawar, B. (2016). Relationship between Emotional Intelligence and Self Esteem among Pakistani University Students. Journal of Psychology & Psychotherapy, 6 (4), 1-6.
Branden, N. (1995). The Six Pillars of Self-Esteem:The Definitive Work on Self-Esteem by the Leading Prioneer in the Field. Bantam.
Bruwer, B; Emsley, R; Kidd, M; Lochner, C; Seedat, S. (2008). Psychometric properties of themultidimensional scale of perceived social support inyouth. Comprehensive Psychiatry, 49 (2), 195-201.
Ciarrochi, J; Chan, Y; Bajgar, J. (2001). Measuring Emotional Intelligence in Adolescents. Journal of personality and Individual Differences, 31, 1105-1119.
Cohen, S. (2004). Social relationships and health. American Psychologist, 59(8), 676-684.
Cutrona, C.E; Cole, V; Colangelo, N; Assouline, S.G; Russell, D.W. (1994). Perceived parental social support and academic achievement: an attachment theory perspective. Journal of personality and social Psychology, 66(2), 369-378.
Fallahzadeh, H. (2011). The relationship between emotional intelligence and academic achievement in medical science students in Iran. Procedia-social and behavioral sciences, 30, 1461-1466.
Fatum, B.A. (2008). The relationship between emotional intelligence and academic achievement in elementary-school children. Doctoral Dissertation, the University of San Francisco.
Gallagher, E. N; Vella-Brodrick, D. A. (2008). Social support and emotional intelligence as predictors of subjective well-being. Personality and individual differences, 44(7), 1551-1561.
García, O; López, F; Icaran, E; Burgos, S. (2014). Relationship between general intelligence, competences and academic achievement among university students. Personality and Individual Differences, 60, 67.
Goleman, D. (1995). Emotional intelligence, New York, Bantam books.
Hall, A. L. (2006).The relationship between academic achievement, academic performance and self-esteem of high school juniors at a public high school in central Florida. A Dissertation Submitted in Partial Fulfillment of the requirements for the degree of Doctor of PhilosophyofCapella University.
Hasanvand, B; Khaledian, M. (2012). The relationship of emotional intelligence with self-esteem and academic progress. International Journal of Psychology and Behavioral Sciences, 2(6), 231-236.
Hatamian, P. (2016). The Relationship between Self-Esteem and Academic Achievement in Male and Female Students. Journal of Administrative Management, Education and Training, 12(5), 43-47.
Jeynes, W. H. (2007). The relationship between parental involvement and urban secondary school student academic achievement: A meta-analysis.Urban Education, 42(1), 82-110.
Karademas, E. C. (2006). Self-efficasy, social support and well-being: The mediating role of optimism. Personality and Individual Differences, 40(6), 1281-1290.
Kenny, M. E; Gallagher, L. A; Alvarez-Salvat, R; Silsby, J. (2002).Sources of support and psychological distress among academically successful inner-city youth. Adolescence, 37(145), 161-182.
Kolachina, A. (2014). Impact of Emotional Intelligence on Academic Achievements of Expatriate College Students in Dubai. International Journal of Social Science and Humanities Research, 2(2), 97-103.
Kong, F; Zhao, J; You, X. (2012). Social support mediates the impact of emotional intelligence on mental distress and life satisfaction in Chinese young adults. Personality and Individual Differences, 53(4), 513-517.
KoochakEntezar, R; Othman, N; MohdKosnin, A. B; Ghanbaripanah, A. (2014). The Relation between Emotional Intelligence, Social Support and Mental Health among Iranian and Malaysian Mothers of Mild Intellectually Disabled Children. International Journal of Fundamental Psychology, 4(1), 6 -14.
Lemos, M. S; Verissimo, L. (2013). The Relationships between Intrinsic Motivation, Extrinsic Motivation, and Achievement, Along Elementary School.Procedia - Social and Behavioral Sciences, 112, 930-938.
Ly, J; Zhou, Q;  Chu, K; Chen, S. H. (2012). Teacher–child relationship quality and academic achievement of Chinese American children in immigrant families. Journal of School Psychology, 50(4), 535-553.
Mayer, J. D; Salovcy, P. (1997). What is emotional intelligence? In P. Salovey& D. J. Sluyter (Eds.), Emotional development and emotional   intelligence:Educational implications (pp. 3-31). New York. NY. USA:  Basic Books.
Metaj–Macula, A. (2017). The Relationship between Emotional Intelligence and Perceived Social Support. Journal of Educational and Social Research, 7(1), 168.
Mishra, P. (2012). A Study of the Effect of Emotional Intelligence on Academic Achievement of Jaipur Senior Secondary Students. International Journal of Educational Research and Technology, 3(4), 25 -28.
Mohammadyfar, M. A; Rashid, T. (2009). Validation and Standardization of the Emotional Skills and Competence Questionnaire (ESCQ) Among Indian University Students. Horizons of Psychology, 18(3), 87-97.
Montes-Berges, B. B; Augusto, J. M. (2007). Exploring the relationship between perceived emotional intelligence, coping, social support and mental health in nursing students. Journal of Psychiatric and Mental Health Nursing, 14, 163–171.
Murray, C; Zvoch, K. (2011). The inventory of teacher-student relationships: Factor structure, reliability, and validity among African American youth in low-income urban schools. The Journal of early adolescence, 31(4), 493-525.
Mushtaq, M; Zubair, A. (2015). Group Differences in Functional Impairment, Social Support and Academic Achievement among Adolescents. FWU Journal of Social Sciences, 9(1), 33.
Naderi, H; Abdullah, R; Aizan, H. T; Sharir, J; Kumar, V. (2009). Self Esteem, Gender and Academic Achievement of Undergraduate Students. American Journal of Scientific Research, 3, 26-37.
Nafees, M; Farooq, G; Tahirkheli, S.A; Akhtar, M. (2012). Effects of instructional strategies on academic achievement in a high school general science class. International Journal of Business and Social Science, 3(5), 161-166.
Nehra, K. D., Sharma, V., mushtaq, H., Sharma, N., Sharma, M., & Nehra, S. (2012). Emotional Intelligence and Self Esteem in Cannabis abusers. Journal of the Indian Academy of Applied Psychology, 38(2), 385- 393.
Petrides, K. V; Furnham, A. (2000). Gender differences in measured and self-estimated trait emotional intelligence. Sex roles, 42(5), 449-461.
Preeti, B. (2013). Role of Emotional Intelligence for Academic Achievement for Students. Research Journal of Educational Sciences, 1(2), 8-12.
Priyadarshini Das, P. P; Pattanaik, P. (2013). Self-Esteem, Locus of Control and Academic Achievement among Adolescents. International Journal of Scientific Research in Recent Sciences, 1(1), 1-5.
Rahmani, P. (2011). The relationship between self-esteem, achievement goals and academic achievement among the primary school students. Procedia - Social and Behavioral Sciences, 29, 803-808.
Ryan, A. M. (2000). Peer groups as a context for the socialization of adolescents’ motivation, engagement, and achievement in school. Educational Psychologist, 35(2), 101–111.
Ryan, A. M. (2001). The peer group as a context for the development of young adolescent motivation and achievement. Child Development, 72(4), 1135-1150.
Salovey, P; Mayer, J. D. (1990). Emotional intelligence. Imagination. Cognition. And Personality, 9(3), 185-211.
Shamsaei, F; Yousefi, F; Sadeghi, A. (2016). Relationship Between Emotional Intelligence and Self-Esteem in Bachelor Students of Nursing and Midwifery Schools in Hamadan. Avicenna Journal of Neuro Psych Physiology, (In press).
Spinath, B. (2012). Academic achievement.Encyclopedia of Human Behavior (Second Edition), 1–8.
Takšić, V. (2001). Upitnici emocionalne kompetentnosti (inteligencije). [Emotional competence (intelligence) questionnaires. In K. Lacković-Grgin & Z. Penezić (Eds.), Zbirka psihologijskih mjernih instrumenata. [The collection of psychological instruments]. Zadar, Croatia: Faculty of Philosophy.
Toyama, H; Mauno, S. (2017). Associations of Trait Emotional Intelligence with Social Support, Work Engagement, and Creativity in Japanese Eldercare Nurses. Japanese Psychological Research, 59(1), 14-25.
Vishalakshi, K. K; Yeshodhara, K. (2012). Relationship between Self-Esteem and Academic Achievement of Secondary School Students. Indian journal of applied research, 1(12).83-84.
Wentzel, K. R. (1998). Social relationships and motivation in middle school: The role of parents, teachers, and peers. Journal of Educational Psychology, 90(2), 202–209.
Werner, E. E; Smith, R. S. (1992).Overcoming the odds: High risk children from birth to adulthood. Ithaca, NY: Cornell University Press.
Wheaton, B; Muthen, B; Alwin, D. F; Summers, G. F. (1977). Assessing reliability and stability in panel models. Sociological methodology, 8(1), 84-136.
Wong, B. Y. L. (2003). General and specific issues for researchers' consideration in applying the risk and resilience framework to the social domain of learning disabilities. Learning Disabilitie Research &Practice, 18(2), 68-76.
Woolfolk, A. E. (2005). Educational psychology (9thed.). Boston: Allyn & Bacon.
Yasin, A. S. M; Dzulkifli, M. A. (2011). The relationship between social support and academic achievement. International Journal of Humanities and Social Science, 1 (5), 277-281.
Yost, C. A; Tucker, M. L. (2000). Are effective teams more emotionally intelligent? Confirming the importance of effective communication in teams. Delta Pi Epsilon Journal, 42 (2), 101.
Zimet, G. D; Dahlem, N. W; Zimet, S. G; Farley, G. K. (1988). The multidimensional scale of perceived social support. Journal of Personality Assessment, 52 (1),

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار